Tâm sự của người trong cuộc

“Cũng bởi suy nghĩ còn nhiều hạn chế, bị số FULRO lưu vong tuyên truyền, lôi kéo, tôi đã từng có thái độ hằn học, thù tức với chính quyền. Tôi cho rằng vì mình là người DTTS nên không được Nhà nước quan tâm, hỗ trợ. Cũng vì thế, khi họ tuyên truyền rằng, ra nước ngoài để có cuộc sống sung sướng, tôi đã quyết định đi theo”, Y Riêng Niê, một người đã từng có thời lầm lỡ nói với chúng tôi. Nhắc lại câu chuyện cũ, đôi mắt người đàn ông từng mắc sai lầm đượm chút u sầu…Y Riêng Niê tiếp lời: “Tôi đã từng u mê đến mức, trước thời điểm vượt biên ngày 16/5/2019, thường có những giấc mơ về cuộc sống sung sướng, giàu sang; trở về lại buôn làng mình, được người thân và dân làng nể phục, kính trọng…”.

Trước đó, Y Riêng Niê đã bị một số đối tượng tại Thái Lan tuyên truyền, móc nối, lôi kéo vượt biên để có cuộc sống sung sướng. Vì nhẹ dạ cả tin, tưởng là sự thật nên Y Riêng Niê đã toàn bộ bán tài sản của gia đình được hơn 20 triệu đồng rồi dẫn vợ cùng 2 con nhỏ bỏ dòng họ, bỏ buôn làng tìm đường vượt biên sang Thái Lan, ảo tưởng về việc được đi Mỹ định cư. Khi qua Thái Lan, gia đình Y Riêng Niê bị các đối tượng lừa lấy hết số tiền là tài sản đã tích luỹ được.

Sau gần 4 tháng lưu lạc, sống khổ cực nơi đất khách, quê người, Y Riêng Niê muốn về lại Việt Nam nhưng bị các đối tượng khống chế, đe dọa… Tiếp cận với thân nhân của Y Riêng ở trong nước, lực lượng Công an đã nắm được cảnh ngộ của Y Riêng Niê. Qua người thân, họ đã kết nối được với Y Riêng Niê, đồng thời nắm bắt được tâm tư nguyện vọng, hoàn ảnh của anh đã kiên trì vận động, hỗ trợ vật chất để Y Riêng Niê và gia đình được trở về quê hương, về với buôn làng.

Nhiều năm đã trôi qua nhưng Trung tá Trương Đức Trường, Phó Trưởng Phòng 5, Cục An ninh Nội địa (Bộ Công an) vẫn còn nhớ như in câu chuyện của N.Đ.H (sinh năm 1936, dân tộc Bana, trú tại huyện Đắk Đoa, Gia Lai). N.Đ.H sinh ra trong một gia đình có hai anh em ở huyện Đắk Đoa, Gia Lai, anh ta là con trai trưởng. Năm 1965, anh ta làm thông dịch viên cho quân đội Mỹ đóng tại Sư đoàn 4 (Hàm Rồng). Sau 7 năm thì làm xã phó xã Piom, quận Lê Trung cũ; từ năm 1975 đến năm 1991, làm nông tại làng Piom. Năm 1991, N.Đ.H được bảo lãnh sang Mỹ theo diện con lai, sau đó làm nhân viên vệ sinh tại Bệnh viện Mosescom Hospital. Trong thời gian này, N.Đ.H đứng ra thành lập nhà thờ “Sang Aê Viê Đêga” (nhà thờ của người Đêga) với khoảng 200-300 người tham gia sinh hoạt.

Đến năm 1992, N.Đ.H bị lôi kéo, tham gia vào tổ chức FULRO của Ksor Kok với chức vụ Phó Chủ tịch phụ trách tôn giáo. N.Đ. H hoạt động đến năm 2004 thì bị loại khỏi tổ chức vì Ksor Kơk cho rằng N.Đ.H đã phản bội bọn chúng. Năm 2009, Ksor Kơk thành lập nhà thờ riêng có tên “Sang Pơ Pữ Ană Cữ” (Nhà thờ người miền núi) do Kơk đứng đầu và lôi kéo toàn bộ tín đồ đi theo. Lúc này, N.Đ.H cũng thuê một nhà thờ, tổ chức sinh hoạt cho người thân trong gia đình với khoảng 20 người.

Vào thời điểm đó, cộng đồng DTTS ở Tây Nguyên tại Mỹ sinh sống chủ yếu tại 3 thành phố thuộc tiểu bang North Carolina, làm việc trong các công ty chế tạo, sản xuất hàng tiêu dùng, làm nhân viên dọn vệ sinh,... lương thấp, nhiều trường họp thất nghiệp, nhất là số trung niên. Vì thế, nhiều người muốn tìm về quê hương nhưng lại so sợ không được về. Phần khác, do mặc cảm việc làm trước đây hoặc không có tiền nên không dám về nước. Bên cạnh đó, họ cũng bị số đối tượng tham gia hai vụ bạo loạn tại Tây Nguyên vào các năm 2001, 2004 trốn sang Campuchia đi định cư ở Mỹ thường xuyên xuyên tạc, bóp méo sự thật, vu cáo chính quyền Việt Nam đàn áp tôn giáo, chiếm đất, áp bức người DTTS..., nên nhận thức chưa đúng đắn với tình hình thực tiễn tại ở Việt Nam.

Khi tìm hiểu về hoàn cảnh của N.Đ.H, đồng chí Trường được biết, năm 1992, Ksor Kơk lấy danh nghĩa được Y Bhăm Enuôl (“Lãnh tụ” FULRO) uỷ quyền là người đại diện cho đồng bào DTTS Tây Nguyên, tiếp tục đấu tranh, đòi quyền lợi, quyền tự trị cho người DTTS Tây Nguyên; Ksor Kơk tích cực tuyên truyền lôi kéo số tín đồ sinh hoạt tại nhà thờ N.Đ.H phụ trách thành lập tổ chức “Quỹ người Thượng - MFI” do Ksor Kơk làm Chủ tịch; Y Bông - Phó Chủ tịch phụ trách tổ chức; N.Đ.H - Phó Chủ tịch phụ trách tôn giáo. Nay Rông - Thư ký; Scott Johnson (người Mỹ) - Cố vấn.

Sau hai vụ biểu tình (tháng 2/2001 và 4/2004) rất nhiều đối tượng bên trong trốn đi Campuchia đi Mỹ và tham gia tổ chức như Ksor Yên, Hỡih, Nếp, Khưk, Jơnh..., tổ chức tăng thêm số lượng thành viên và củng cố, hoàn thiện về cơ cấu như Ksor Nhưn - Phụ trách tài chính, Ksor Blih (Ama Rchel) - Phụ trách an ninh; Ksor Yên - Phụ trách thông tin (đài phát thanh); Hỡih - Phụ trách văn thư, cơ yếu ... Để tập hợp, kích động đồng bào bên trong biểu tình, bên ngoài không ngừng liên lạc, chuyển tài liệu vào trong nước tuyên tuyền, kích động bên trong hoạt động, củng cố tổ chức, phát triển lực lượng.

Khi N.Đ.H về nước, Trung tá Trường và đồng đội đã tiếp xúc,nắm bắt tâm tư. Sau khi được giải thích; đồng thời sau một thời gian ngắn hồi hương thăm thân, N.Đ.H đã cảm nhận được sự thay đổi của quê hương. Đó là đời sống của người dân cải thiện, nâng cao; đường sá rộng rãi, nhà cửa khang trang; con em người DTTS được học hành đến nơi đến chốn, được chăm sóc y tế...đặc biệt, chính quyền rất quan tâm và tạo điều kiện cho các tôn giáo hoạt động, có nhà thờ, tín đồ được tự do tín ngưỡng. Vì thế, N.Đ.H mong muốn ở lại Việt Nam đến cuối đời; được đóng góp kinh phí để xây dựng quê hương, buôn làng…Sau khi trở về địa phương, N.Đ.H đã nhận thức đầy đủ, toàn diện hơn về tình hình kinh tế, xã hội, văn hoá, an ninh ở Việt Nam ngày càng được củng cố, phát triển. Đặc biệt, là sự phát triển kinh tế, xã hội trong vùng đồng bào DTTS; những chính sách của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương đầu tư cho việc phát triển, nâng cao đời sống vùng đồng bào DTTS.

Trao đổi với chúng tôi, các trinh sát Cục An ninh nội địa cho biết: Trên địa bàn Tây Nguyên, sinh kế của đồng bào DTTS phần lớn dựa vào nông nghiệp, làm rẫy. Những mâu thuẫn luật pháp và luật tục trong vấn đề sở hữu đất đai giữa đất tự nhiên khai phá của buôn (làng) với đất đai Nhà nước vẫn xảy ra. Do đó, việc triển khai các chủ trương, chính sách của Nhà nước vẫn bị một số đối tượng lợi dụng, kích động quần chúng.

Muốn nắm được địa bàn, vận động người dân tin và nghe theo, trinh sát Cục An ninh Nội địa phải gần dân, hiểu được phong tục, tập quán, tâm lý của người DTTS, có kiến thức về xã hội, kinh tế... “Mỗi cán bộ Công an không chỉ là những chuyên gia tư vấn về pháp luật mà còn là cán bộ nông nghiệp, lâm nghiệp hiểu được về đất đai, thổ nhưỡng; cách chăn nuôi…, để phát triển kinh tế. Bởi có an cư thì mới lạc nghiệp. Khi cuộc sống đã no đủ thì chẳng ai muốn rời bỏ quê hương”, Trung tá Trương Đức Trường chia sẻ.

Vì thế, ngoài những ngày làm việc căng thẳng ở địa bàn, họ còn dành thời gian để tìm hiểu phong tục, tập quán của người bản địa. Họ tìm hiểu qua các lễ hội, qua cuộc sống hằng ngày và quá trình tiếp xúc với các già làng, trưởng bản, người có uy tín trong DTTS... Mỗi dân tộc ở Tây Nguyên đều có những phong tục, tập quán riêng biệt. Ví dụ như người Jrai, nếu khách đến nhà thấy có một cái cọc cắm trước nhà, trên đó treo cành cây nhỏ thì tuyệt đối không được vào, vì gia đình đang làm lễ cúng. Việc am hiểu phong tục tập quán giúp cán bộ có thể dễ dàng hoà nhập, gắn kết với bà con. Từ đó, tuyên tuyền, vận động bà con chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; hướng dẫn cho họ cách làm kinh tế... Khi đời sống kinh tế phát triển thì họ không quan tâm, không nghe kẻ xấu tuyên truyền.

Trung tá Trường cho biết: Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, lực lượng Công an còn phát huy vai trò của nhưng người có uy tín trong dân tộc, tôn giáo - những người giữ vai trò đại diện cho cộng đồng tộc người, thay mặt đồng bào đứng ra giải quyết các công việc chung nhằm mang lại lợi ích cho cộng đồng. Với mỗi đối tượng, các cán bộ Công an lại có những cách tiếp cận riêng để cảm hoá, giáo dục họ. Với các đối tượng có thái độ chính trị xấu; chống lại việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước hoặc có hành vi xâm phạm an ninh quốc gia, các cán bộ Công an kiên trì gặp gỡ, từ đó, vận động, thuyết phục và cảm hoá họ.

Trong những năm qua, bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả, lực lượng Công an đã bám sát địa bàn, đối tượng, kiên trì vận động, tuyên truyền hàng trăm  người DTTS Tây Nguyên lầm đường, lạc lối trở về với quê hương, đất nước. Qua các đợt vận động, đồng bào đã thấy được bộ mặt thật của FULRO. Nhiều trường hợp đã cam kết từ bỏ việc nuôi, giấu, tiếp tế cho FULRO lẩn trốn. Một số sau khi được tuyên truyền, thể hiện thái độ phản đối với các luận điệu kích động, chia sẻ đoàn kết dân tộ của Ksor Kơk và các đối tượng cầm đầu, cốt cán của FULRO trong nước. Nhiều người còn tích cực vận động, tuyên truyền người thân của họ đang lẩn trốn về đầu thú chính quyền để được hưởng chính sách khoan hồng của Nhà nước. Không ít đối tượng cầm đầu, cốt cán sau khi được cảm hoá, giáo dục đã công khai nhận lỗi trước dân, khuyên nhủ đồng bào không phạm sai lầm. Chưa hết, có những trường hợp vốn là đối tượng cầm đầu, cốt cán sau khi mãn hạn tù về địa phương đã tu chí làm ăn, ổn định cuộc sống, dần tái nhập cộng đồng.