Tuy nhiên, trước những diễn biến hết sức phức tạp của tình hình và tệ nạn ma túy trong và ngoài tỉnh xuất hiện ngày càng nhiều loại chất hướng thần mới được tội phạm lợi dụng, đặc biệt là thủ đoạn mua bán, tổ chức sử dụng các loại chất hướng thần, núp bóng, pha trộn vào thực phẩm, đồ uống, cỏ mỹ, thuốc lá điện tử để lôi kéo, dụ dỗ thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân hoặc tham gia vào các hoạt động tàng trữ, vận chuyển, mua bán và sử dụng trái phép chất ma tuý. Điều này tạo ra những hệ luỵ nghiêm trọng, không chỉ làm huỷ hoại đến sức khoẻ, hao tốn tiền bạc của gia đình mà còn làm cho các cháu mất kiểm soát, loạn thần, ngáo đá và gây ra nhiều vụ việc thương tâm, vụ án hình sự....

Theo thống kê trên địa bàn toàn tỉnh có 412 trường học với các cấp học từ tiểu học đến cấp II, cấp III. Số học sinh nằm trong nguy cơ cao tập trung ở cấp Trung học cơ sở đến Trung học phổ thông. Đặc biệt, một số trường Trung tâm giáo dục thường xuyên, trường cấp III tuyến tỉnh và huyện có số học sinh do gia đình ở thôn xóm, xã xa trường học, khó khăn trong việc đi lại nên thường được gia đình cho thuê phòng trọ để tiện việc học nên thiếu vắng sự quản lý của gia đình, sự giám sát chặt chẽ của nhà trương đo đó các cháu dễ bị dụ dỗ, lôi kéo tham gia sử dụng các loại ma tuý núp bóng như: thuốc lá điện tử, các loại thảo mộc có chứa chất ma tuý, nước vui... các loại ma tuý này thường dễ dàng được mua trên mạng hoặc được các đối tượng lén lút bán tại các quán nét, quán tập trung đông học sinh gần trường học, giá thành nhiều loại rất rẻ từ 50 đến 70 nghìn đồng cho đến vài trăm nghìn đồng, hình thức thanh toán chuyển tiền qua tài khoản và nhận hàng qua shipper giao hàng tận nơi. Qua tìm hiểu việc các cháu xa ngã vào việc sử dụng ma tuý rất đơn giản đó là thấy lạ, thử cho biết; nghe bạn rủ rê tại các buổi sinh nhật, họp nhóm... Hoặc cá biệt do nhận thức về tác hại của ma tuý còn nhiều sai lệch, dẫn đến những quan niệm sai lầm như: Sử dụng ma tuý một lần không sao, hoặc sử dụng ma tuý tổng hợp không gây nghiện, không ảnh hưởng đến sức khoẻ...

Theo Trung tá Giàng Xuân Chiến, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh cho biết: Trong năm 2023 các lực lượng đã phát hiện xử lý tổng số 06 vụ = 16 đối tượng có hành vi liên quan đến các loại ma túy như (Heroine, thuốc lá điện tử, các loại thảo mộc có chứa chất ma túy...) hiện đang là học sinh THPT trên địa bàn.Trong đó đã khởi tố 01 vụ = 02 đối tượng là học sinh lớp 11 trường THPT huyện Vị Xuyên về hành vi mua bán trái phép chất ma túy (cần sa); ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 02 đối tượng là học sinh lớp 11 trường THPT huyện Yên Minh về các hành vi tàng trữ và sử dụng trái phép chất ma túy; đối với 12 trường hợp còn lại, do không đủ căn cứ để áp dụng các chế tài xử lý (chủ yếu các cháu nữ ở độ tuổi 14,15 được bạn rủ đi bay lắc). Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cũng đã bắt, khởi tố 03 vụ = 03 bị can (trong đó có 02 đối tượng nguyên là Phó hiệu trưởng, 01 là giáo viên) về hành vi mua bán trái phép chất ma tuý.

 Để đẩy lùi ma tuý trong nhà trường cần có sự  vào cuộc chung tay của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân; trong đó lực lượng Công an nhân dân là nòng cốt, chủ trì trong công tác phòng, chống ma túy học đường. Tăng cường làm tốt công tác phòng ngừa xã hội, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của các cấp các ngành, đoàn thể và nhân dân cùng tham gia hành động đẩy lùi ma tuý học đường; phát huy vai trò của Ban chỉ đạo 138 các cấp trong chỉ  đạo các ban, ngành, đoàn thể và lực lượng vũ trang đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật về phòng chống ma tuý nói chung và ma tuý học đường nói riêng; tuyên truyền về tác hại của ma tuý và phương thức hoạt động của tội phạm ma tuý nhắm đến lớp trẻ. Xác định rõ vai trò quan trọng, trách nhiệm giữa nhà trường và gia đình cùng với nỗ lực của học sinh trong công tác phòng chống ma tuý học đường. Nhân rộng các mô hình trường học không ma tuý, hộp thư cứu bạn, cổng trường an toàn không tệ nạn xã hội...